حامدرحیمی پنجکی، کونگ فو

ووشو (به زبان چینی: 武術 - پین‌یین: whǔshù،) یک ورزش رزمی برگرفته از سبک های چینی کونگ فو است که زیر نظر IWUF ،‌ فدراسیون جهانی ووشو اداره میشود.این ورزش با بهره گرفتن سبک های چینی کونگ فو بوجود آمده است و امروزه تبدیل به یک ورزش مسابقاتی شده است. مسابقات ووشو در دو بخش برگزار میشود؛ بخش مبارزه موسوم به ساندا و بخش مهم تر آن یعنی اجرای فرم موسوم به تالو. پس از انقلاب کمونیستی چین در ۱۹۴۹ این ورزش تحول یافت و دولت چین کلاس‌های آموزشی، کمربند و فنون جدید را به این ورزش رزمی اضافه کرد و نام هنرهای رزمی چینی را به ووشو تغییر داد. ووشو امروزه یک ورزش بین‌المللی است که زیر نظر فدراسیون بین‌المللی ووشو IWUF اداره می‌شود. مسابقات قهرمانی جهان این رشته از سال ۱۹۹۱ هر دو سال یک بار برگزار می‌شود و همچنین از ۱۹۹۰ در برنامهٔ بازی‌های آسیایی قرار گرفته است. ضمنا مسابقات جهانی کونگ فو نیز زیر نظر همین فدراسیون برگزار میشود. قابل ذکر است که این فدراسیون مسابقاتی از قبیل مسابقات جهانی تای چی ، مسابقات مربوط به وینگ چون و ... را نیز برگزار میکند. کمربندهای ووشو در فدراسیون بین‌المللی ووشو به ترتیب به شرح زیر نامگذاری شده‌اند: سفید، زرد، نارنجی، سبز، آبی، بنفش، قهوه‌ای، قرمز، مشکی - مشکی دان ۱ -مشکی دان ۲ -مشکی دان ۳ - مشکی دان ۴ - مشکی دان ۵ -مشکی دان ۶ - مشکی دان ۷ -مشکی دان ۸ - مشکی دان ۹. تالو در زبان چینی به معنای فرم است.در بخش تالو که بخش اجرای فرم است به‌طور معمول دوازده فرم استاندارد اجرا می‌شوند. «تالو» از فرم‌های رزمی تشکیل می‌شود که معمولاً مدرسین ووشو در فدراسیون بین المللی ووشو بر اساس سبک های کونگ فو ابداع کرده‌اند و انواع استقرارها، لگدها، مشت‌ها، حرکات تعادلی، پرش‌ها، فنون جارویی و فنون پرتابی در آن‌ها گنجانده شده است. فرم‌های استاندارد که در مسابقات ووشو اجرا می‌شوند عبارت اند از: چانگ چوان دائو شو گوئن شو جیان شو چیانگ شو نان چوان نن دائو نن گوئن تای چی چوان تای جی جیان شینگ یی چوان دوئلین ویرایش دوئلین یک نوع مبارزه نمایشی شامل حرکات آکروباتیک و فنون رزمی است که به عنوان بخشی از تالو برگزار میشود. ساندا ساندا در زبان چینی به معنای مبارزه است، سان‌دا در واقع یک روش مبارزه است که شباهت زیادی به مبارزات موای تای، کیک‌بوکسینگ و هنرهای رزمی ترکیبی دارد. اما فنون گلاویزیِ بیشتری در آن دیده می‌شود. این مسابقات بر روی یک سکو با استاندارد مشخص موسوم به لِی تای برگزار می‌شود.[۱] مسابقات «ساندا» از دههٔ ۱۹۵۰ در بازی‌های ملی تایوان برگزار می‌شد. در جمهوری خلق چین از سال ۱۹۷۰ این رشته ورزشی مورد توجه دولت قرار گرفت و در سال ۱۹۸۵ اولین تورنمنت بین‌المللی ووشو که از مسابقات ساندا و تالو تشکیل می‌شد در چین برگزار شد. در بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ پکن مسابقات ساندا به عنوان بخشی از رشته ووشو وارد بازی‌های آسیایی شد.[۲] ووشو جزو ورزش های المپیکی محسوب نمیشود اما IWUF (فدراسیون بین المللی ووشو) مورد تایید کمیته بین المللی المپیک یا IOC است. IWUF تلاش ناموفقی برای حضور این ورزش در المپیک ۲۰۰۸ پکن داشت. البته کمیتهٔ بین‌المللی المپیک به چین اجازه داد تا مسابقات ووشو پکن ۲۰۰۸ را هم‌زمان با المپیک پکن برگزار کند، اما این مسابقات در زمرهٔ مسابقات رسمی یا حتی نمایشی المپیک قرار نگرفتند، چرا که از دید این کمیته ووشو با استانداردهای ورزشی تطابق نداشت. [۳] لذا IWUF اقدام به تغییر فرم ها و استانداردسازی این رشته کرد وکمیتهٔ بین‌المللی المپیک در سال ۲۰۱۱ ووشو را به عنوان یکی از هشت رشتهٔ ورزشی انتخاب کرد که کاندیدای حضور در المپیک ۲۰۲۰ باشد. ورزش‌های کاراته، اسکیت، سافت‌بال، بیسبال، سنگ‌نوردی، اسکواش و موج‌سواری دیگر کاندیداهای حضور در این المپیک بودند. اما در نهایت کاراته انتخاب شد. در نهایت با اعلام توماس باخ رئیس کمیته بین المللی المپیک ، تصمیم بر این شد تا ووشو به صورت آزمایشی در کنار بیسبال۵ وارد المپیک جوانان ۲۰۲۶ داکار شود.[۴]

کونگ‌فو (به چینی: 功夫) (به انگلیسی: kung fu/kungfu) یک اصطلاح مشهور چینی است که به معنای مهارت است و برای ماهر بودن در یک کاری استفاده می‌شود. در زنجیره‌ای به هر مطالعه، یادگیری یا تمرین مربوط به صبر، انرژی و زمان برای اتمام اشاره دارد. از طریق سخت کوشی و گرانبها بودن هنرهای رزمی لزوما چینی هنرهای رزمی فانی چین محسوب می‌شود. معنای اصلی کونگ‌فو در زبان چینی تا حدی از آنچه که این روزها از این لغت برداشت می‌شود، متفاوت است. کونگ‌فو در واقع به رشته خاصی اشاره ندارد بلکه به تمامی هنرهای رزمی چینی که از گذشته‌های دور در سراسر این سرزمین رواج داشته، برمی‌گردد. در هر یک از نقاط چین، اساتید کونگ‌فو شیوه خاصی از مبارزه را به شاگردان خود آموزش می‌دادند و این مهارت‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد ولی به خاطر قانون منع آموزش کونگ‌فو به افراد غیر چینی، هنرهای رزمی چین در طی سال‌ها ناشناخته باقی ماند که در اواسط قرن بیستم این قانون توسط بروس‌ لی نادیده گرفته‌شد و او شروع به آموزش کونگ‌فو به افراد خارجی نمود و اساتید چینی از این کار بروس‌ لی به شدت ناخشنود بودند و برای مجازات بروسلی، فردی به نام وانگ جک من را که در هنرهای رزمی سنتی چینی استاد بود به مبارزه او فرستادند که ملاقات و مبارزه این دو باعث شود اساتید چینی، بروس لی را از اینکه کونگ‌فو را دست مایه نمایش‌های تلویزیونی کند و مباحث اخلاقی آن را قربانی حرکات مرگبار و مبارزه نماید منصرف نمایند. که در نهایت بروس لی در این مبارزه پیروز میشود. حتی قبل از آن اساتید چینی حاضر به آموزش به بروس لی نبودند زیرا او از مادری غیر چینی بود تا اینکه ییپ من، استاد بزرگ سبک وینگ چون شخصا بروس را آموزش داد. بروس لی بعد‌ها در آمریکا به آموزش سبک جان‌فان‌ کونگ فو که بعد ها بنیان‌های سبک جیت کان دو شدند، پرداخت. در واقع کونگ‌فو فقط برای چینی‌ها یک شیوه مبارزه نبود، بلکه آنان کونگ‌فو را نمادی از هویت و آداب رسوم خود می‌دانستند. کونگ‌فو در چین دارای شاخه‌های شمالی و جنوبی است که رشته‌های شمالی در مناطق شمالی و رشته جنوبی بیشتر در مناطق جنوبی چین رواج دارند، سبک‌های شمالی نیازمند بدنی نرم و انعطاف‌پذیر برای حرکت‌های سریع و ضربات پرشی و برق‌آسا به حریف هستند و رشته‌های جنوبی، نیازمند بدنی پر از عضله و نیرومند برای ضربات مرگبار به حریف می‌باشند. چانگ چوان، نانچوان و خوانچوان جزو سبک‌های شمالی و وینگ چون، چوی لی فوت، هونگ جیا و درنای سفید جزو سبک‌های جنوبی کونگ‌فو می‌باشد. کونگ‌فو دارای سبک‌هایی نیز می‌باشد که از قدرت درون و نیروی درونی برای مبارزه استفده می‌کند مانند: تای چی چوان، باگوآژانگ، می‌شیجی چوان و... . بیشتر رشته‌های کونگ‌فو حرکات خود را از روی جانوران تقلید می‌کنند مانند (کونگ فو پنج حیوان) که روش‌های مبارزه جانورانی مانند: اژدها، مار، میمون، ببر، آخوندک و لک‌لک (دُرنا) را تقلید می‌کنند. کونگ‌فوکاران از قدرت انگشتان و سرپنجه‌ها نیز در مبارزه بهره می‌گیرند. امروزه جیت کان دو یکی از رشته‌های مدرن و ترکیبی کونگ فو می‌باشد که توسط بروس لی پایه‌گذاری شده است. واژه کونگ‌فو از دو بخش «کونگ» (چینی: 功) به معنای کار، فعالیت، شایستگی یا دستاورد و «فو» (چینی: 夫) تشکیل می‌شود. «فو» در زبان چینی هم به معنی انسان است و هم پسوندی با معانی بسیار مختلف. اگر فو را در معنای اول آن در نظر بگیریم معنی کونگ‌فو چیزی شبیه به «دستاورد انسان» خواهد بود و اگر آن را پسوند بدانیم معنای آن «فعالیت و تلاشی که با صرف زمان و انرژی قابل توجه به دست می‌آید» خواهد بود. به این ترتیب «تمرین کونگ‌فو» در اصل به معنی تمرین یک رشته رزمی نبوده‌است بلکه به فرایند کلی تمرینات بدنی و ذهنی یک شخص و آموزش‌ها و تکامل مهارت‌های او اشاره داشته‌است. حالا این مهارت ممکن است در زمینه یک هنر رزمی باشد یا هر مهارت دیگری در رشته‌های هنری، علمی و فنی مختلف کونگ‌فو در کشور چین با دو اسم شناخته می‌شود: در جنوب این کشور که زبان کانتونی موجود است این رشته را همان کونگ‌فو می‌نامند. اما در شمال کشور چین که زبان مندرین رواج دارد این رشته با نام ووشو شناخته می‌شود. کونگ‌فو یا ووشو دارای بیش از ۳۰۰ سبک اصلی و حدود ۱۰۰۰ سبک فرعی می‌باشد که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به سبک‌های چانگ چوان، نان چوان، تای چی چوان و وینگ‌چون اشاره داشت. همه این سبک‌ها در دو بخش تالو و ساندا برگزار می‌شوند. ساندا یک نوع مبارزه فول‌کنتاکت است که اوایل سده‌ بیستم با بهره‌گیری از تکنیک‌های مقدماتی کونگ‌فوی سنتی پایه‌گذاری شد و در مسابقات پیشرفته‌تر آن (سانداوانگ) ضربات آرنج و زانو نیز در آن گنجانده شده‌است. تالو به معنای فرم است، و هنرجویان به اجرای فرم در این بخش می‌پردازند. هر چهار سال یک بار مسابقات جهانی کونگ‌فو نیز زیر نظر فدراسیون بین‌المللی ووشو و در قالب ووشو سنتی برگزار می‌شود. اصطلاح ووشو به معنای هنر جنگیدن است.

1.